Μετά το χημικό Τσερνομπίλ (Μανδραβέλης)

Είναι τραγικό αυτό που συνέβη στο Χαρμπίν της Βορειοανατολικής Κίνας. Εκατό τόνοι τοξικού βενζολίου από πετροχημικό εργοστάσιο χύθηκαν στον παρακείμενο ποταμό, σκότωσαν εκατομμύρια ψάρια και δεν ξέρουμε πόσες ανθρώπινες ζωές θα στοιχίσει. Ο δηλητηριασμένος ποταμός Σονγκχουά πέρασε από μια πόλη εννιά εκατομμυρίων κατοίκων, οι οποίοι ανυποψίαστοι έπιναν το νερό του ποταμού. Η κυβέρνηση της κομμουνιστικής Κίνας δεν θεώρησε σκόπιμο να τους ενημερώσει για την καταστροφή και δεν έχουμε ακόμη εικόνα πόσοι μπορεί να έχουν πρόβλημα υγείας σε μια πόλη που πλησιάζει τον πληθυσμό της Ελλάδος.

Το ευτύχημα για την Ελλάδα –μέσα στη δυστυχία της Κίνας– είναι πως το εργοστάσιο που έκανε μία από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές από τη Βιομηχανική Επανάσταση κι εντεύθεν, είναι κρατικό. Σκέφτεστε πόσα θα διαβάζαμε, αν παρ' ελπίδα αυτό το εργοστάσιο ήταν ιδιωτικό;

Πόσα θα έσουρναν στον ανάλγητο νεοφιλελευθερισμό, που βάζει τα κέρδη πάνω από τους ανθρώπους (ενώ απ’ ό,τι αποδείχθηκε ο φιλεύσπλαχνος κρατισμός τα βάζει από κάτω;). Σκέφτεστε πόσοι θα σταύρωναν τις επιχειρήσεις («χαμηλού κόστους», θα τις ονόμαζαν), την παγκοσμιοποίηση, τον καπιταλισμό, το κέρδος κ.λπ. αν –λέμε τώρα!– το εργοστάσιο ήταν της «Γιούνιον Καρμπάιτ»;

Τώρα κανείς δεν μιλά για τον κρατισμό που σκοτώνει τους πολίτες του χωρίς να τους ενημερώσει. Όπως ακριβώς δεν μίλησε κανείς για το «φιλεύσπλαχνο σοσιαλισμό» που σκότωσε εκατοντάδες (κι εξακολουθεί να σκοτώνει) όταν στη σοβιετική Ουκρανία, είχαμε το μοναδικό ανθρωποκτόνο πυρηνικό δυστύχημα. Ένα δυστύχημα, που δεν μόλυνε μόνο τους πολίτες της πρώην ΕΣΣΔ, αλλά ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο.

Αποδείχθηκε λοιπόν, ότι τα συστήματα, που εξ ορισμού βάζουν τους ανθρώπους πάνω από τα κέρδη, στην πράξη τους σκοτώνει σαν τα κοτόπουλα. Χειρότερα από τον απεχθή καπιταλισμό. Ακόμη και το άλλο χημικό Τσερνομπίλ, που είχαμε στην Ινδία (στο Μομπάλ, το 1984) δεν έγινε σε καπιταλιστική χώρα. Μπορεί να μην ήταν γνήσια κομμουνιστική, όπως η ΕΣΣΔ, ή «γιαλατζί σοσιαλιστική» όπως η Κίνα, αλλά η Ινδία εκείνη την εποχή ήταν βαθιά κρατικιστική. Δηλαδή, πώς μπορεί να φταίει ο καπιταλισμός, όταν ούτε καν στην «καπιταλμανή» Αμερική δεν υπήρξαν τέτοια μεγάλα δυστυχήματα;

Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν οφείλεται ούτε στον καπιταλισμό ούτε στην οικονομία της αγοράς ούτε καν στο σοσιαλισμό. Το κοινό χαρακτηριστικό των χωρών, στις οποίες έγιναν τα χειρότερα δυστυχήματα, των χωρών που συστηματικά καταστρέφουν το περιβάλλον, είναι η έλλειψη Δημοκρατίας και κατά συνέπεια η έλλειψη κοινωνίας των πολιτών (οικολογικές οργανώσεις) και ελευθερίας του Τύπου. Τα δικτατορικά καθεστώτα σκοτώνουν το Περιβάλλον και τους ανθρώπους των χωρών τους.

Ο κοινωνικός έλεγχος λοιπόν διά του Τύπου ή διά των οικολογικών οργανώσεων είναι ο καλύτερος προστάτης του Περιβάλλοντος. Όλα τ' άλλα είναι... επαναστατική γυμναστική, η εφηβικά τραύματα που έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι η «γη δεν έγινε κόκκινη»...

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 29.11.2005